Er is fenomeen waar ik, als semi-kunststudente, vaak tegenaan loop. Veel van mijn colleges gaan er ook op in en regelmatig zijn er discussies over: is kunst nou lastig en elitair of juist niet? Laatst hadden we er in een werkcollege een debat over, waarbij ieder als het ware een rol kreeg toebedeeld van iemand uit ‘de kunstwereld’. Zo hadden we de overheid, de kunstverzamelaars en mijn rol: de (kunst)journalistiek. Het debatteren over het onderwerp zette mij aan het denken en ik wilde graag meer meningen er over horen.
Er hangt namelijk, naar mijn idee, een bepaald imago rondom kunst. Naast het gebruikelijke ‘je eindigt vast werkloos’ (nee?) en ‘Kunst redt geen levens, wetenschap wel’ (kunst is ook een vorm van wetenschap?) vinden mensen kunst vaak saai, oubollig en op een of andere manier te moeilijk. Nu vind ik kunst niet saai maar juist machtig interessant en oubollig is maar net welke kunst je bekijkt. Maar moeilijk, daar kan ik voor een deel in meekomen.
Dat kunst lastig en elitair is, is vooral een imago dat door moderne kunst wordt veroorzaakt. Dan heb ik het over kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Kazimir Malevitsj en Barnett Newman (klik op de namen voor kunstwerken). Mensen die kleurvlakjes op canvas schilderden, zoals Malevitsj wit schilderde op, ja, een wit doek. Soms deden ze dit met een hele overtuiging en theorie erachter, zoals het bij Mondriaan om het bereiken van spiritualiteit en harmonie draaide. Mondriaan zocht in zijn kunst naar ‘absolute schoonheid’ in de vorm van abstractie (dus geen herkenbare, figuratieve voorstelling) en zuivere kleuren. Maar ja, als je als toeschouwer naar zo’n kunstwerk vol kleurvlakken kijkt is zijn idee heel abstract en bijna een ver-van-je-bed-show. Het kunstwerk spreekt minder snel tot je verbeelding en niet iedereen heeft interesse in de theorie er achter, wat ook niet hoeft. Het maakt wel dat moderne kunst wordt gezien als iets onbegrijpelijks. Bij de kunst Newman is het twee keer voorgekomen dat een bezoeker zo kwaad werd op het onbegrijpelijke, abstracte karakter van de kunst dat hij het kunstwerk te lijf ging met een mes. Een soort kunsthooligan dus.
Maar hoe zit het dan met andere kunst? Rembrandt, Michelangelo of Johannes Vermeer? Een docent van mij merkte ooit op dat de idyllische voorstellingen van Claude Monet en de schilderijen van Vincent van Gogh nog altijd het meest geliefd zijn onder het brede publiek. Waarschijnlijk omdat ze een mooie, herkenbare voorstelling geven en passen in het bekende plaatje van ‘schilderkunst’.
Tijdens het debat kwam we niet goed tot een conclusie of en waarom (schilder)kunst als lastig wordt ervaren. Bij moderne kunst kan het misschien een kwestie van gewenning zijn, gezien mensen destijds ook gechoqueerd waren door de kunst van Monet en Van Gogh. Misschien denken we over een paar eeuwen hetzelfde over de kunst van Mondriaan als over die van Monet. Maar we kwamen er met de groep niet goed over uit waarom mensen soms negatief ten opzichte van kunst zijn en of het echt als zo moeilijk wordt ervaren of gewoon ‘minder heerst’ op dit moment. Ik wil niet prediken hier over hoe ik denk over kunst en haar rol, maar ben juist benieuwd naar jullie mening. Ervaren jullie kunst (denk daarbij aan van alles: van schilderkunst, literatuur en theater tot aan muziek en film aan toe) lastig en elitair? Waarom juist wel of niet?
Ik denk dat sommigen het elitair of lastig vinden door de connotaties die het woord zelf met zich meebrengt. Veel mensen denken automatisch aan schilderijen en beeldhouwwerken, dus ik kan me er dan iets bij voorstellen dat dan wordt gezegd dat kunst elitair en nutteloos is. Zoals je zegt kost het soms veel moeite om de betekenis te achterhalen en niet iedereen vindt dit nuttige tijdsbesteding, net zoals dat Geesteswetenschappen vaak (onterecht) als nutteloos worden gezien (de eeuwige vraag “Maar wat kan je ermee? Wat heb je eraan?” van mensen die er toch geen serieus antwoord op willen). Dus ik kan me voorstellen dat iemand kunst dan elitair en lastig vindt, maar als je kunst heel breed bekijkt en film, televisieprogramma’s, boeken, streetart, architectuur, poëzie, verhalen allemaal meerekent, denk ik dat kunst juist voor iedereen een enorme verrijking is.
Jaa ik denk inderdaad dat het hem daar vooral in zit. Het is ook lastig om die connotaties te doorbreken want het is ook al zonde dat beeldhouwwerken en schilderijen worden geassocieerd met elitair en nutteloos. Misschien moet het toch duidelijker worden gemaakt aan mensen hoeveel wel niet allemaal bij kunst hoort en wat je er mee kunt. Op een leuke manier dan, niet zoals CKV haha 🙂
Ik ervaar kunst totaal niet als lastig (gelukkig) of elitair, maar dat komt ook omdat ik het machtig interessant en leuk vind. Een groot deel zal veroorzaakt worden door interesse. Als je schilderijen ziet als ‘maar’ een plaatje, doet het je verder ook weinig wat het verhaal achter dat plaatje is. En daarnaast: onbekend maakt onbemind. Mijn man had nooit wat met kunst (behalve film). Hij kwam van een heel andere achtergrond dan ik. Cultuur, in alle vormen, was niet echt deel van de opvoeding. Kunst was iets voor rijke mensen die zo nodig interessant moesten doen over oude meuk (om het even cru te zeggen). Tot hij dankzij mij bv naar musea ging en er achter kwam dat er best kunststukken zijn die hij wel mooi en interessant vind, dat er best leuke boeken zijn om te lezen, etc.
(Andersom dacht ik altijd hetzelfde over golf. Dat was saai en iets voor rijkemensen. Tot ik er zelf mee in aanraking kwam. Iets met vooroordelen enzo haha.)
Tam onlangs geplaatst…Hoe gaat het nu eigenlijk?
Ah leuk dat je het interessant vindt 🙂 En ja, het is ook grotendeels wat je mee krijgt vanuit je omgeving en welke vooroordelen je er over hebt. Ik weet nog van school dat sommige mensen die verplichte museumuitjes best leuk vonden maar het niet toe durfden te geven omdat dat niet ‘stoer’ was. Ik vind het wel jammer dat dat imago vooral heerst rondom kunst.
Maar hé zoals jij laat zien, het kan altijd nog komen 🙂
Ik vond de verplichte museumuitjes van school vaak totaal niet leuk, vooral niet in de eerste en tweede klas, een lange lijst met saaie opdrachten in plaats van interessante rondleidingen haha
Het lastigste aan kunst vind ik wanneer iets kunst is. Ik ben in principe best veel bezig met creëren, in de zin van fotograferen en schrijven, maar noch mijn blog (of short stories of kleine gedichtjes) noch mijn foto’s zou ik kunst willen noemen, zelfs niet als ik er heel trots op zou zijn. Hetzelfde als ik een mooi, goed gelukt schilderij zou maken; ik ga het dan zelf niet de naam kunst geven, maar wie doet dat wel? Ik vind iets echt/sowieso kunst als het in een museum hangt, maar dat maakt kunst wel iets elitairs en onbereikbaars en daardoor misschien ook lastig. Het lijkt namelijk net alsof kunst echt ‘verheven’ moet zijn om onderscheidend genoeg te zijn om in een museum te komen, alsof het je per se heel erg moet raken en er een heel idee achter moet zitten ofzo. En dan is het ook nog eens zo dat de bekendste kunst vaak ook oude kunst is (omdat die in de bekendste musea tentoongesteld worden; er zijn natuurlijk ook wel zelfgeorganiseerde en/of kleine exposities, maar die ken ik als outsider niet), wat het nog stoffiger en verder weg maakt. Ik denk dat dat mijn voornaamste reden is voor die kunstkloof.
Hester onlangs geplaatst…Vibing: mid-winter
Hmm ja het definiëren van kunst is vrij lastig, dat merk ik ook binnen mijn opleiding. Bij de studenten onderling verschillen de meningen over wat kunst is nogal. Sommigen vinden dat echt alleen dat wat in musea hangt en publiekelijk wordt gewaardeerd kunst is, terwijl anderen vinden dat alles wat iemand als kunst vindt, kunst is. Ik vind het zelf ook erg per context verschillen.
Ik denk dat precies dat idee van het ‘verhevene’ dat jij hebt, iets is wat meer mensen zo ervaren. Dus als het minder stoffig, minder ver weg en makkelijker te begrijpen zou zijn voor iemand als ‘outsider’ zou dat al anders zijn? Of beter, niet echt meer onderscheid maken tussen outsiders en insiders haha.
Ik zeg een naam: Bob Ross.
Schilderen, of kunst in het algemeen, is maar net zo elitair als je zelf wilt zijn. Je kan er moeilijk over doen, je mag er allerlei theorieën op loslaten, of je mag er gewoon van genieten, of zelfs niet over nadenken. Geen punt.
Maar laat iedereen in zijn waarde met zijn of haar mening over kunst 🙂 Want dan schuiven we over naar ‘snobisme’.
Ik kan ook ellenlange beschouwingen over literatuur en films schrijven, maar juist film en nu ook wel boeken, zijn er voor iedereen om van te genieten zoals men wil.
Dus nee. Ik kijk lekker naar Bob Ross, en hoe hij in een 30 minuten een landschapje creëert door kleuren en schaduw te simuleren op een wit (of zwart) doek. Mooi toch? Dat hoef ik niet te over-analyseren. En dat doe ik ook niet met Van Gogh.
Daenelia onlangs geplaatst…Op mijn nachtkastje: eindelijk weer eens nieuwe boeken
Ik ben het helemaal met je eens!